รีเทนเนอร์ คืออะไร มีกี่แบบ จัดฟันเสร็จใส่นานแค่ไหน ดูแลยังไง

รีเทนเนอร์ เครื่องมือสำคัญที่คนจัดฟันต้องใช้ เพราะฟันที่เรียงสวยหลังจัดฟันจะไม่ได้อยู่คงที่ถาวร และมีโอกาสที่ฟันจะเคลื่อนตัวหากไม่มีการยึดตำแหน่งให้เนื้อฟันและกระดูกของฟันหยุดอยู่กับที่ อุปกรณ์ชิ้นสำคัญที่จะทำให้ฟันของคุณเรียงสวยเป็นระเบียบต่อไปได้หลังจัดฟันเสร็จคือ รีเทนเนอร์ การเลือกรีเทนเนอร์แบบไหนให้เหมาะกับตัวคุณ แต่ละแบบมีคุณสมบัติอย่างไร มาทำความเข้าใจที่ถูกต้อง และตอบคำถามที่คนส่วนใหญ่ไม่รู้เกี่ยวกับรีเทนเนอร์

บทสรุปเกี่ยวกับรีเทนเนอร์

• รีเทนเนอร์ มีทั้งแบบถอดได้เเละแบบติดเเน่น ใส่หลังจัดฟันเพื่อคงการเรียงตัวของฟันไม่ให้ฟันเคลื่อน
• รีเทนเนอร์แบบถอดได้ เช่น ฐานพลาสติกแบบลวดพาด เเละรีเทนเนอร์แบบใส ทำความสะอาดด้วยน้ำอุ่นผสมน้ำสบู่อ่อนๆ แนะนำให้เก็บใส่กล่องเก็บรีเทนเนอร์ป้องกันการสูญหายหรือเสียหายได้
• รีเทนเนอร์แบบติดแน่น มีลักษณะเป็นลวดดัดโค้งยึดติดกับฟันด้านใน ทำความสะอาดด้วยการแปรงฟันร่วมกับไหมขัดฟันเพื่อสุขภาพช่องปากที่ดี

รีเทนเนอร์ คืออะไร

รีเทนเนอร์ (Retainer) คือ อุปกรณ์หรือเครื่องมือถอดได้ที่ช่วยรักษาสภาพฟันให้คงอยู่ในตำแหน่งเดิม ไม่ให้ฟันเคลื่อนตัวหลังถอดเครื่องมือจัดฟันออกไปเเล้ว

ใครบ้างที่ต้องใช้รีเทนเนอร์

อย่างที่กล่าวมา รีเทนเนอร์เป็นเครื่องมือสำหรับคนไข้ที่ผ่านการจัดฟันมาเรียบร้อยเเล้ว ถอดเครื่องมือจัดฟันเรียบร้อยเเล้ว ใส่รีเทนเนอร์เพื่อคงสภาพฟันที่เรียงตัวสวยงามเป็นระเบียบไว้ 

หลายคนมีคำถามว่าคนปกติทั่วไปที่ไม่ได้จัดฟันจะใส่รีเทนเนอร์ได้หรือไม่ คุณหมอต้องชี้แจงว่า ในคนทั่วไปนั้นไม่มีข้อบ่งชี้ในการใช้รีเทนเนอร์ การใส่รีเทนเนอร์โดยที่ยังไม่ได้จัดฟัน หรือใส่รีเทนเนอร์ในผู้ที่มีฟันซ้อนเก อาจทำตัวรีเทนเนอร์แตกหรือหักได้ เพราะฟันยังไม่ได้ถูกจัดเรียงในตำแหน่งที่เหมาะสม

อ่านเพิ่มเติม รีเทนเนอร์ สำคัญอย่างไร»

รีเทนเนอร์ มีกี่ประเภท

รีเทนเนอร์แบ่งได้เป็น 3 ประเภท คือ

1. รีเทนเนอร์แบบลวด
2. รีเทนเนอร์แบบใส
3. รีเทนเนอร์เเบบติดแน่น

รีเทนเนอร์แบบลวด

เป็นรีเทนเนอร์แบบถอดได้ (Removable Hawley Wire Retainers) มีตัวฐานทำจากพลาสติกหรืออะคริลิกที่มีรูปร่างพอดีกับเพดานปากเเละตามเเนวฟันล่างด้านในของคนไข้ มีส่วนที่เป็นลวดโลหะบางๆ พาดผ่านด้านนอกของฟันคนไข้ เพื่อรักษาการเรียงตัวของฟัน

ข้อดี รีเทนเนอร์แบบลวด

• ทนทาน มีอายุการใช้งานยาวนานหากดูแลอย่างเหมาะสม
• ซ่อมแซมได้ เมื่อเสียหาย
• สามารถปรับแก้ไขได้ หากใส่เเล้วหลวม ไม่กระชับ หรือเเน่นเกินไป
• คุณหมอช่วยแก้ไขให้พอดีกับคนไข้ได้ โดยไม่ต้องทำใหม่
• ฟันบนและฟันล่างสัมผัสกับรีเทนเนอร์ประเภทนี้อย่างเป็นธรรมชาติ
• สามารถออกแบบลาย ให้มีโลโก้หรือสีต่างๆได้ ฯลฯ

ข้อเสีย รีเทนเนอร์แบบลวด

• มองเห็นได้ลวดโลหะได้ชัดเจนกว่ารีเทนเนอร์ประเภทอื่นๆ
• ฐานพลาสติกครอบคลุมพื้นที่เพดานปากโดยรอบ อาจให้ความรู้สึกรำคาญสำหรับคนไข้บางราย
• มีผลต่อการพูดของคุณมากกว่ารีเทนเนอร์แบบอื่น ๆ
• ส่วนที่เป็นลวด อาจทำให้รู้สึกระคายเคืองบริเวณริมฝีปากหรือแก้มในช่วงเเรกๆ

รีเทนเนอร์แบบใส

(Removable Clear Plastic Retainers) รีเทนเนอร์ประเภทนี้ทำจากพลาสติกหรือโพลียูรีเทน ขึ้นรูปโดยการถูกทำให้ร้อนและดูดลงไปที่แม่พิมพ์ของฟันคนไข้ รีเทนเนอร์จะให้ความพอดีกับตำแหน่งฟันใหม่

ข้อดี รีเทนเนอร์แบบใส

• มีสีใสแทบจะไม่สังเกตเห็นว่าใสรีเทนเนอร์ ให้ความเป็นธรรมชาติ 
• ใส่สบายกว่ารีเทนเนอร์เเบบลวด
• ส่งผลกระทบต่อการพูดน้อยกว่า ของคุณมากกว่ารีเทนเนอร์เเบบลวด

ข้อเสีย รีเทนเนอร์แบบใส

• ไม่สามารถปรับแก้ไขได้ ถ้าคนไข้ละเลยการใส่รีเทนเนอร์ทุกวันจนฟันเคลื่อนจนไม่สามารถใส่ได้ ต้องทำรีเทนเนอร์ใหม่
• ไม่สามารถซ่อมแซมได้ กรณีที่เสียหาย เช่น มีรอยร้าว แตก 
• สามารถบิดงอได้หากสัมผัสกับความร้อน เเละมีโอกาสแตกหักได้ง่ายกว่าเเบบลวด
• มีแนวโน้มที่จะเปลี่ยนสีเมื่อเวลาผ่านไป
• ฟันบนและล่างไม่สัมผัสกับรีเทนเนอร์ รีเทนเนอร์ประเภทนี้ดักของเหลวที่สะสมตามฟัน ซึ่งอาจทำให้ฟันผุได้

รีเทนเนอร์เเบบติดเเน่น

(Permanent Retainers, Bonded Retainers) ตัวรีเทนเนอร์ประกอบด้วยลวดแข็งดัดโค้งเพื่อให้พอดีกับรูปร่างของฟัน ลวดจะถูกยืดไว้บริเวณด้านในของฟันหน้าของคนไข้ เพื่อป้องกันไม่ให้ฟันเคลื่อนที่ คนไข้จะไม่สามารถถอดออกเองได้ ยกเว้นทันตแพทย์จัดฟันจะเป็นผู้ถอดให้


ทันตแพทย์จัดฟันมักใช้กับฟันล่าง ฟันมีแนวโน้มที่จะกลับมาเป็นซ้ำ หรือคนไข้ที่มีเเนวโน้มไม่ปฏิบัติตามคำแนะนำของคุณหมอในการใช้รีเทนเนอร์แบบถอดได้ เช่น เด็กเล็ก 

อ่านเพิ่มเติม จัดฟัน แบบต่างๆ แบบไหนดี»

ระยะเวลาในการใส่รีเทนเนอร์

รีเทนเนอร์ช่วยคงตำแหน่งฟันของคุณคงที่ เพื่อให้แน่ใจว่าการจัดฟันและตำแหน่งการกัดของคุณไม่เปลี่ยนแปลง ทันตแพทย์จัดฟันแนะนำให้คุณใส่รีเทนเนอร์ไว้ตลอดเวลา (ยกเว้นเพียงแค่ตอนรับประทานอาหาร และตอนแปรงฟันเท่านั้น) อย่างน้อย 6 เดือน – 1 ปีแรกหลังจากถอดเครื่องมือจัดฟัน โดยระยะเวลาที่มากหรือน้อย จะขึ้นอยู่กับลักษณะฟันของแต่ละบุคคล ในช่วงปีที่สองเป็นต้นไป คนไข้จะสวมรีเทนเนอร์เฉพาะตอนกลางคืนไปเรื่อยๆ เพื่อรักษารอยยิ้มที่สวยงามไว้

ปัญหาจากการใส่รีเทนเนอร์

รีเทนเนอร์ ทั้งที่เป็นเหล็กหรือพลาสติกใส มีส่วนที่เศษอาหารสามารถไปติดค้างได้ ยิ่งสะสมมากเข้าเกิดเป็นคราบจุลินทรีย์ได้ ทำให้เกิดปัญหาฟันผุได้ง่าย หากไม่รักษาความสะอาดอย่างสม่ำเสมอ คุณจะสังเกตเห็นได้จาก ปัญหากลิ่นปาก จากเชื้อเเบคทีเรีย รีเทนเนอร์เริ่มมีการเปลี่ยนสี เป็นต้น

อ่านเพิ่มเติม 8 ข้อไม่ควรทำตอนจัดฟัน

วิธีดูเเลรักษารีเทนเนอร์

1. วิธีดูแลรักษารีเทนเนอร์แบบลวดเเละเเบบใส มีเทคนิคการดูเเลความสะอาดดังนี้
   1. ทำความสะอาดรีเทนเนอร์ทันที หลักจากถอดออกจากปากในขณะที่ยังเปียกอยู่ วิธีนี้จะช่วยให้ทำความสะอาดเศษอาหารต่างๆ ที่ติดอยู่ออกง่ายขึ้น
   2. แปรงรีเทนเนอร์ของคุณด้วยน้ำอุ่นหลังอาหารแต่ละมื้อ 
   3. ทำความสะอาดด้วยการผสมน้ำอุ่นกับสบู่ หรือนำ้ยาล้างจานอ่อน ๆ โดยใช้แปรงสีฟันขนนุ่มหรือแปรงฟันปลอมค่อยๆขัดคราบจุลินทรีย์และเศษอื่น ๆ ไม่เเนะนำให้ใช้ยาสีฟัน เพราะ สารขัดเคลือบฟันในยาสีฟัน อาจทำให้ผิวของตัวยึดรีเทนเนอร์เป็นรอยได้ 
   4. ในจุดที่ทำความสะอาดได้ยาก เช่น ตามร่องรีเทนเนอร์ ให้ใช้ก้านสำลีเช็ดเบาๆ
   5. ถ้ารีเทนเนอร์มีคราบฝังลึก ปรึกษาทันตแพทย์ของคุณเกี่ยวกับการแช่รีเทนเนอร์ในฟันปลอมหรือน้ำยาทำความสะอาดรีเทนเนอร์ก่อน
   6. ควรเก็บรีเทนเนอร์ใส่กล่องรีเทนเนอร์ให้เรียบร้อย การห่อด้วยผ้าหรือกระดาษทิชชู่ระหว่างรับประทานอาหาร อาจทำให้คนไข้ลืมเผลอทิ้ง หรือทับจนหักงอได้ 
2. วิธีดูแลรักษารีเทนเนอร์แบบติดแน่น เนื่องจากรีเทนเนอร์ประเภทนี้ คนไข้ไม่สามารถถอดออกมาทำความสะอาดได้ จึงต้องทำความสะอาดด้วยไหมขัดฟัน ซึ่งมีวิธีการดังนี้
   1. ใช้ไหมขัดฟันร่วมกับเข็มร้อยไหมขัดฟัน (Floss threader) สอดไหมขัดฟันเข้าไประหว่างฟันล่างหน้าสองซี่ของคุณ
   2. ใช้นิ้วมือจับปลายด้านหนึ่งของไหมขัดฟันและอีกข้างที่สนไหม
   3. เมื่อวางไหมขัดฟันใต้ลวดยึดได้แล้ว เลื่อนขึ้นลงระหว่างฟันจนถึงแนวเหงือกอย่างเบามือ
   4. เลื่อนไหมขัดฟันไปด้านข้างไปยังพื้นที่ถัดไปที่จะทำความสะอาด ดึงลงจนอยู่ระหว่างฟันของคุณ
   5. ทำขั้นตอนนี้ซ้ำกับฟันแต่ละซี่ที่ติดกับรีเทนเนอร์เเบบติดเเน่นก็จะช่วยทำความสะอาดซอกฟันได้ดีขึ้น 
   6. เพื่อสุขภาพช่องปากที่ดี ทันตแพทย์จึงแนะนำให้คนไข้ใช้ไหมขัดฟันทุกวัน

ดู เทคนิคการแปรงฟันตอนจัดฟัน

ข้อควรระวังในการใช้รีเทนเนอร์

นอกจากการทำความสะอาดเเล้วยืดอายุการใช้งานรีเทนเนอร์ ด้วยการหลีกเลี่ยงปัจจัยเสี่ยงที่ทำให้รีเทนเนอร์เสียหายได้ก็เป็นเรื่องที่ไม่ควรละเลย ข้อควรระวังได้แก่

• เก็บรีเทนเนอร์ให้ห่างจากความร้อน เพราะความร้อนทำให้ตัวพลาสติกหรืออครีลิกบิดเบี้ยวได้ ไม่ทำความสะอาดรีเทนเนอร์ด้วยน้ำร้อน ไม่เผลอใส่ในเครื่องใช้ เช่น เครื่องล้างจาน, ไมโครเวฟ, เครื่องซักผ้า หรือเครื่องอบผ้า
• สารเคมีที่ใช้ทำความสะอาดมีผลเสียต่อรีเทนเนอร์ เช่น การแช่รีเทนเนอร์ใช้น้ำยาบ้วนปากที่มีแอลกอฮอล์เป็นส่วนผสม แอลกอฮอล์สามารถทำอันตรายต่อพลาสติกได้
• ถ้าคุณไม่แน่ใจให้ปรึกษาทันตแพทย์เพื่อการดูเเลรีเทนเนอร์อย่างถูกต้อง
• ในระหว่างที่ใส่รีเทนเนอร์ ไม่ควรใช้ลิ้นดันรีเทนเนอร์เล่น เพราะอาจทำให้รีเทนเนอร์หลวมและหลุดออกมาได้ 
• การถอดรีเทนเนอร์ ควรใช้นิ้วเกี่ยวลวดที่อยู่บริเวณ หรือจะใช้นิ้วเกี่ยวส่วนที่เป็นขอบของฐานอะคริลิก ไม่ควรใช้นิ้วดึงบริเวณที่พาดอยู่บนฟันหน้าเพราะอาจทำให้ลวดหักได้
• ถอดรีเทนเนอร์และเก็บไว้ในกล่องเก็บรีเทนเนอร์ทันที ไม่เเนะนำให้ห่อกระดาษทิชชู่หรือใส่ในกระเป๋า เพราะอาจจะเสี่ยงต่อการลืม หรือหักงอ จนเสียหายได้

คำถามเกี่ยวกับการใส่รีเทนเนอร์

บทสรุปเรื่อง รีเทนเนอร์

สรุปก็คือเมื่อจัดฟันเสร็จเเล้ว คนไข้ยังต้องดูเเลตัวเองหลังถอดเครื่องมือต่อ ทั้งการดูเเลความสะอาดเหงือก ฟันเเละรีเทนเนอร์อย่างสม่ำเสมอ มีวินัยในการใส่รีเทนเนอร์ ทำตามคำแนะนำอย่างของทันตแพทย์เคร่งครัด ก็ทำให้ยิ้มสดใสคู่ฟันสวยอยู่กับคุณไปอีกนานเลยค่ะ

อ่านข้อมูลเพิ่มเติม

• การจัดฟันมีกี่ประเภท
• 8 ข้อดีของการจัดฟันดามอน (Damon System)
• จัดฟันใสแตกต่างกับจัดฟันแบบทั่วไปอย่างไร