คู่มือการจัดฟัน ข้อควรรู้ ก่อนจัดฟัน หลังจัดฟัน ต้องทำอะไร

ใครที่หาข้อมูลเพื่อจัดฟัน วันนี้คลินิกคอสเดนท์นำความรู้ดีๆ สรุปเป็น คู่มือการจัดฟัน สิ่งที่คนจัดฟันควรรู้ ลำดับประเด็นที่ทำให้คุณเข้าใจ การเตรียมตัวก่อนจัดฟัน เข้าใจกระบวนการจัดฟัน การดูเเลฟันให้ถูกวิธีขณะจัดฟัน เเละ หลังจัดฟันเสร็จเพื่อฟันที่สวยงาม เเข็งเเรง 

คู่มือการจัดฟัน เตรียมตัว ก่อนจัดฟัน

ขั้นตอนเตรียมตัวก่อนจัดฟัน ที่ควรรู้ก่อนตัดสินใจ เบื้องต้นก่อนเริ่มการจัดฟัน ทันตแพทย์จะต้องรักษาสุขภาพช่องปากและฟันของคนไข้ให้อยู่สภาพปกติ คนไข้ที่มีฟันผุ ก็ต้องอุดให้เรียบร้อย ขูดหินปูน รักษาโรคเหงือกที่มีตามอาการให้หายดีก่อน เรียกว่าเป็นการเคลียร์ช่องปากให้พร้อมก่อนจัดฟัน

ขั้นตอนการจัดฟัน

1. ทันตแพทย์ถ่ายรูปในและนอกช่องปาก พิมพ์ปาก เพื่อทำแบบจำลองฟัน
2. ถ่ายภาพ X-ray ฟัน เพื่อตรวจสอบโครงสร้างภายในช่องปากที่มองด้วยตาเปล่าไม่เห็น 
3. สุดท้ายทันตแพทย์วางแผนการรักษา

การจัดฟันมีกี่แบบ กี่ประเภท กับ เครื่องมือจัดฟัน 5 ประเภท

1. จัดฟันแบบโลหะ (Metal braces) ได้รับความนิยมมากที่สุดโดยใช้ยางมัดลวดเข้ากับเครื่องมือจัดฟัน เพื่อฟันที่แข็งแรง ควรดูแลรักษาความสะอาด และพบทันตแพทย์ตามกำหนด 
   
   
2. จัดฟันแบบสีเหมือนฟัน (Ceramic braces) ทำจากเซรามิก ให้ความเหมือนฟันมากที่สุดใช้กับยางสีใส เหมาะกับผู้ที่จัดฟันและไม่อยากให้เป็นที่สังเกต การจัดฟันแบบเซรามิกจะมีราคาสูง เซรามิกมีความเเข็งแรงมากกว่าเนื้อฟัน ควรระวังไม่ให้กระทบกับฟัน เพราะอาจทำให้ฟันสึกได้ 
3. จัดฟันแบบ Damon (Self ligating System) ไม่ได้ใช้ยางในการยึดลวดการ แต่ใช้เครื่องมือจัดฟันที่มีกลไกคล้ายบานพับในการล็อคลวด ทำให้การจัดฟันเร็วขึ้น เหมาะกับคนไข้ที่ไม่ค่อยมีเวลามาพบทันตแพทย์ทุกเดือน หรือต้องเดินทางอยู่บ่อยๆ
   
   
4. จัดฟันแบบ Invisalign (clear aligner) นวัตกรรมใหม่ที่ใช้คอมพิวเตอร์ 3D ช่วยรักษา ต้องใช้ความชำนาญของทันตแพทย์เป็นอย่างมากและต้องส่งต้องชิ้นงานไปที่เเล็ปในอเมริกา คนไข้จะได้ชุด Clear aligner ของแต่ละคนมาใช้โดยต้องสวมใส่ตลอดเวลา เปลี่ยนเครื่องมือทุกๆ 2 สัปดาห์ 
   
   
5. จัดฟันด้านใน (Lingual braces) เป็นการจัดฟันที่เอาเครื่องมือติดที่ด้านในของฟัน ทำให้ไม่สังเกตเห็นเครื่องมือจัดฟัน ในปัจจุบันไม่ได้รับความนิยมแล้ว เพราะมีข้อเสีย คือ เวลาติดอุปกรณ์จัดฟันจะใช้เวลานานมากกว่าการจัดฟันแบบอื่น ระยะเวลาการจัดฟันแต่พอๆกับการจัดการด้านนอก แต่ต้องระวังการระคายเคืองที่ลิ้น แต่ที่ใช้กันในปัจจุบันได้แก่ incognito ซึ่งจะเป็นแบบเฉพาะคนไข้แต่ละคน และลวดที่ใช้จากผลิตโดยเครื่องจักร

อ่านบทความเพื่อให้คุณรู้ถึงประเภทเเละรายละเอียดการจัดฟัน>> เลือกว่าการจัดฟันแบบไหนเหมาะกับคุณ

คู่มือการจัดฟัน ระหว่างจัดฟัน ดูเเลฟันยังไง

ข้อควรระวัง 8 อย่าง ระหว่างจัดฟัน

1. เหงือกอักเสบ (Gingival Inflamation) เหงือกอักเสบเกิดจากคราบอาหารหรือจุลินทรีย์ สะสมอยู่บริเวณคอฟัน มีอาการอักเสบที่สังเกตได้ คือจากเหงือกบวมแดงขึ้น เนื่องจากมีการขยายของหลอดเลือด
2. ฟันผุ (Dental Caries) เกิดจากการที่คราบอาหารไปสะสมอยู่บริเวณตัวฟัน ส่วนมากจะเกิดขึ้นบริเวณรอบๆ เเบร็คเก็ต ข้อสังเกตระยะเริ่มแรกคือ มีจุดสีขาวที่บริเวณผิวฟัน และจะกลายเป็นสีน้ำตาลที่เข้มขึ้น
3. แผลในช่องปาก (Traumatic Ulcer) สาเหตุเกิดจากการกัดฟันไปโดนกระพุ้งแก้ม ริมฝีปากหรือลิ้น ตัวเเบร็คเก็ตไปขูดที่บริเวณข้างเคียงทำให้เป็นแผลได้
4. รากฟันละลาย (Root Resorption) สาเหตุของรากฟันละลายเกิดจากหลายสาเหตุ การจัดฟันอาจทำให้รากฟันละลายได้บ้าง แต่ถือว่าน้อยมาก, คนไข้ได้รับอุบัติเหตุ หรือเคยได้รับการรักษารากฟัน จะมีแนวโน้มที่รากฟันละลายได้มากขึ้น
5. การอักเสบของโพรงประสาทฟัน (Pulp Reaction) เกิดจากระบบไหลเวียนเลือดมีเนื้อเยื่อโพรงประสาทฟันถูกรบกวน อาจเกิดจากการกรอวัดสุยึดติดแบร็คเก็ตออก ความร้อนเกิดขึ้นทำให้เกิดการอักเสบระคายเคืองได้ การอักเสบนี้จะสามารถหายได้เองในเวลาไม่นาน นอกจากนี้อาจะเกิดได้จากฟันที่ผุลึกมากจนทะลุโพรงประสาทฟัน ต้องปรึกษาทันตแพทย์อย่างเร่งด่วนเพื่อทำการรรักษา
6. เคลือบฟันแตก (Enamel Fracture) ฟันแตกเป็นปัญหาที่อาจเกิดขึ้นได้ ขณะทำการถอดเครื่องมือจัดฟันชนิดติดแน่น 
7. อาการแพ้ (Allergy) บางคนอาจแพ้วัสดุที่นำมาลวดจัดฟันหรือเเบร็คเก็ตทำให้บริเวณเนื้อเยื่อที่สัมผัสเกิดรอยแดงขึ้น  
8. การคืนปรับตำแหน่งของฟันหลังจากการจัดฟัน (Relapse) หลังจัดฟันต้องใช้เวลาให้เอ็นยึดเหงือกเรียงตัวอยู่ในตำแหน่งใหม่สักพัก จึงจำเป็นต้องใช้รีเทนเนอร์เพื่อกันไม่ให้เอ็นยึดเหงือกที่ยืดออกหดกลับเข้าที่เดิม

คุณสามารถลดความเสี่ยงจากอาการต่างๆ ที่กล่าวมา ด้วย การดูแลรักษาความสะอาดอย่างถูกวิธี 

อุปกรณ์ทำความสะอาดฟันตอนจัดฟัน 3 อย่าง

1. แปรงสีฟันแบ่งเป็น 2 แบบ แปรงหน้าตัดตรงและแปรงสำหรับคนจัดฟัน จะมีร่องอยู่ตรงกลางหน้าตัดแปรง 
2. แปรงซอกฟัน
3. ไหมขัดฟันและห่วงร้อยไหม

การทำความสะอาดฟัน ระหว่างจัดฟัน มีวิธียังไง 

• เริ่มจากการใช้เเปรงสีฟัน 
  • ถ้าเป็นแปรงหน้าตัดตรง เริ่มจากการแปรงส่วนเหงือก โดยเอียงหาร่องเหงือก 45 องศา แปรงที่ละ 10 ครั้งเเล้วเลื่อนไปเรื่อยๆ จากนั้น  แปรงด้านบนและด้านล่างเเบร็คเก็ตที่ละ 10 ที 
  • ถ้าเป็นแปรงสำหรับคนจัดฟัน เริ่มแปรงจากส่วนเหงือก โดยเอียงเข้าหาส่วนเหงือก 45 องศา ทีละ 10 ครั้งเเล้วเลื่อนไปเรื่อยๆ แปรงวนๆ รอบเเบร็คเก็ต 10 ครั้ง แปรงจากด้านใน โดยวางแปรงเฉียง 45 องศาเข้าหาร่องเหงือก เเล้วขยับเบาๆ 10 ครั้ง ฟันบนให้ปัดลง ส่วนฟันล่างให้ปัดขึ้น แปรงที่ด้านบนเคี้ยวเเละอันดับสุดทท้ายแปรงลิ้น
• การใช้แปรงซอกฟัน 
  สอดแปรงซอกฟันเข้าไปที่ช่องว่างระหว่างเเบร็คเก็ต เเล้วถูขึ้นลงประมาณ​ 10 ครั้ง เเล้วจึงเปลี่ยนช่องถัดไป แปรงเเบบนี้จนครบ 
• ทำความสะอาดด้วยไหมขัดฟันเเละห่วงร้อยไหม 
  ร้อยไหมขัดฟันเข้าไปในห่วงร้อยไหม ให้ปลายนิ้วทั้งสองข้างพันปลายไหมขัดฟัน เเละใช้นิ้วชี้เเละนิ้วโป้งเป็นตัวบังคับทิศทางของไหม สอดไหมไปที่คอฟันด้านใดด้านหนึ่งเเละถูไปมา 3-4 ครั้ง แล้วค่อยๆถูไล่ขึ้น ทำแบบนี้กับฟันอีกด้านหนึ่ง

อ่านบทความ การดูเเลฟันเรื่อง 4 เทคนิค วิธีดูเเลฟันขณะจัดฟัน & อุปกรณ์ที่คนจัดฟันต้องมี

คู่มือการจัดฟัน ข้อควรปฏิบัติหลังจัดฟันเสร็จ

หลังจากถอดเครื่องมือจัดฟันเเล้ว จะเป็นการใส่รีเทนเนอร์ (Retainer) เพื่อคงสภาพฟันหลังจัดฟันไว้ไม่ให้เคลื่อนที่ไปยังตำแหน่งอื่น

รีเทนเนอร์ สำหรับการจัดฟัน มี 2 ชนิด

1. รีเทนเนอร์ชนิดถอดได้ เช่น Acrylic Resin, Clear Plastic Retainer สามารถถอดทำความสะอาดได้ง่าย แต่ต้องใส่เป็นประจำตามคำแนะนำ ปฏิบัติตามคำแนะนำของทันตแพทย์อย่างเคร่งครัด
2. รีเทนเนอร์ชนิดติดแน่น มีขนาดเล็ก ไม่ทำให้เกิดความรำคาญเเต่ต้องทำความสะอาดอย่างถูกต้อง

ต้องใส่รีเทนเนอร์นานเท่าไหร่ 

ช่วง 6 -12 เดือนเเรก จะต้องใส่ตลอด 24 ชั่วโมง ยกเว้นตอนที่รับประทานอาหาร แปรงฟันหรือเล่นกีฬา  หรือทำกิจกรรมต่างๆที่เสี่ยงต่อการกระเเทก

ทำความสะอาดรีเทนเนอร์อย่างไร 

เราจะใช้แปรงสีฟันขนนุ่มถูเบาๆ ห้ามใช้ยาสีฟันที่มีผงขัดหยาบ เพราจะทำให้เกิดรอยขีดข่วน สีเปลี่ยน เเละมีกลิ่นได้

ข้อควรระวังสำหรับผู้ที่ใส่รีเทนเนอร์

เมื่อถอดรีเทนเนอร์ควรใส่กล่อง ไม่ควรห่อกระดาษทิชชู่หรือใส่กระเป๋า ถ้าใส่รีเทนเนอร์เเล้วปวด ไม่สามารถถอดได้หรือเครื่องมือชำรุด ควรรีบไปพบทันตแพทย์ ห้ามปรับลวดเอง

อ่านบทความที่น่าสนใจเกี่ยวกับรีเทนเนอร์>> ทำไมต้องใส่รีเทนเนอร์ จัดฟันเสร็จไม่ใส่ RETAINER ได้มั้ย

สรุป คู่มือการจัดฟัน ก่อนจัดฟัน หลังจัดฟัน สิ่งที่คนจัดฟันควรรู้

1. ก่อนจัดฟัน ศึกษาข้อมูลของการจัดฟันแต่ละประเภท เตรียมตัวก่อนการจัดฟัน ส่วนนี้สามารถปรึกษาทันตแพททย์จัดฟันผู้เชี่ยวชาญเพื่ออธิบายให้คุณเห็นภาพและเลือกรูปแบบการจัดฟันที่เหมาะสม
2. ระหว่างจัดฟัน เข้าใจการดูแลรักษาและทำความสะอาดฟันระหว่างจัดฟัน เลือกใช้อุปกรณ์ทำความสะอาดอย่างเหมาะสม เเละถูกวิธี เพื่อสุขภาพช่องปากที่ดีขณะจัดฟัน
3. หลังจัดฟันเสร็จเเล้ว คุณต้องมีวินัยในการใส่รีเทนเนอร์เพื่อควสภาพฟันที่เรียงตัวสวยงามไว้ ป้องกันไม่ให้เกิดฟันล้มเกตามมา