ครอบฟัน (Dental Crowns) คือ อะไร

ครอบฟัน คือ วัสดุทันตกรรมที่ทำขึ้นเพื่อใช้ทดแทนเนื้อฟันที่เสียหาย ด้วยการกรอเนื้อฟันที่เสียหายบางส่วนออก เเละสวมครอบฟันลงไปบนฟันทั้งซี่ เพื่อเสริมความแข็งแรงให้เนื้อฟันแท้ที่ยังคงอยู่ ครอบฟันจัดเป็นฟันปลอมแบบติดเเน่น ทำจากวัสดุหลายประเภทตั้งเเต่โลหะ เซรามิก เรซิน เซอร์โคเนีย

ทำไมถึงต้องใส่ครอบฟัน?

ในเคสที่ฟันคนไข้เสียหายมาก เช่น ฟันหัก บิ่น มีฟันผุ เนื้อฟันแตก มีส่วนของเนื้อฟันธรรมชาติเหลืออยู่น้อย จนไม่สามารถบูรณะได้ด้วยการอุด เราใช้การสร้างครอบฟันเป็นทำหน้าบดเคี้ยวแทนฟันธรรมชาติ เพื่อปกป้องเนื้อฟันเดิมที่เหลืออยู่ และเป็นรักษารากฟันไว้ ให้คุณใช้ฟันบดเคี้ยวอาหารได้อย่างมีประสิทธิภาพ นอกจากนี้ยังสามารถทำเพื่อความสวยงามในฟันหน้าได้ด้วยการทำครอบฟันนั้นจะทำบนฟันธรรมชาติที่มีราก หรือทำบนรากเทียมเท่านั้น

ใครต้องใส่ครอบฟันบ้าง?

• ฟันเสียหาย สูญเสียเนื้อฟัน เช่น ฟันแตก ฟันหัก ฟันบิ่น
• ฟันผุลึก หรือผุเป็นบริเวณกว้าง ไม่สามารถรักษาด้วยการอุดได้
• มีปัญหาที่อุดฟันหลุดบ่อยๆ 
• คนไข้ที่รักษารากฟันหรือทำรากเทียม ต้องทำครอบฟันเพื่อทดแทนฟันแท้
• คนไข้ที่ต้องการปรับแต่ง แก้ไขสีฟันและรูปร่างฟันให้สวยงาม ก็ใช้การทำครอบฟันหน้าได้

ครอบฟันมีกี่แบบ?

เราแบ่งประเภทการทำครอบฟัน ตามวัสดุที่ใช้เป็น 5 ประเภทหลักๆ ดังนี้

1. ครอบฟันทำจากโลหะล้วน (Full Metal Crown) เช่น ทองคำ ทองคำขาว นิเกิล-โครเมียม
   จุดเด่นคือ ความแข็งแรงและทนทานมากที่สุดในบรรดาครอบฟันทั้งหมด การบิ่นแตกแทบจะเกิดขึ้นน้อยมากๆ เเละด้วยความที่มีสีโลหะสังเกตได้ง่าย เราจึงใช้ครอบฟันโลหะในตำแหน่งฟันซี่ใน เช่น ฟันกรามที่ต้องการความทนทานในการบดเคี้ยวสูง
   
2. ครอบฟันเซรามิกล้วน (All-ceramic crown) จุดเด่นคือ ครอบฟันมีความเงางาม ใกล้เคียงกับสีฟันธรรมชาติมาก จึงเป็นที่นิยมใช้ในฟันหน้า หรือเป็นทางเลือกที่ดีสำหรับคนไข้ที่แพ้โลหะ ด้วยความแข็งแรงระดับปานกลาง ข้อเสียครอบฟันเซรามิก จึงไม่เหมาะกับคนที่นอนกัดฟัน เพราะอาจการบิ่นแตกได้
   
3. ครอบฟันโลหะเคลือบเซรามิก (Porcelain-fused-to-metal crown) เป็นการใช้ครอบฟันโลหะเป็นโครงสร้างหลัก เคลือบด้วยเซรามิกเพื่อให้มีลักษณะสวยงามใกล้เคียงฟันธรรมชาติ จุดเด่น คือเป็นฟันที่มีความแข็งเเรงมากขึ้นจากครอบฟันเซรามิกล้วน และได้สีฟันที่ใกล้เคียงธรรมชาติมากขึ้น
   
4. ครอบฟันเรซินล้วน (All-resin crown) ทำจากวัสดุเรซิน คล้ายกับพลาสติก มีความแข็งแรงปานกลาง แต่มีโอกาสแตกหักได้ง่ายกว่าครอบฟันชนิดอื่น จึงมักใช้เป็นครอบฟันชั่วคราวระหว่างที่รอติดครอบฟันตัวจริง จุดเด่น ตัวนี้จะเป็นเรื่องราคาที่ถูกกว่าครอบฟันแบบอื่น เพราะใช้ใส่ชั่วคราว
   
5. ครอบฟันเหล็กกล้าไร้สนิม (Stainless Steel Crown) มีลักษณะเป็นครอบฟันสำเร็จรูปทำจากสแตนเลส ใช้เวลาทำเพียงครั้งเดียว และกรอแต่งไม่นาน ไม่ต้องพิมพ์ปาก เหมาะกับเด็กที่มีฟันน้ำนม เพราะขั้นตอนการทำไม่ซับซ้อน เเละครอบฟันจะหลุดออกเมื่อฟันแท้ขึ้น

เลือกครอบฟันแบบไหนดี?

การเลือกครอบฟันอาจจะต้องพิจารณาตำแหน่งที่ทำครอบฟัน

ทำครอบฟันหน้าควรเลือกแบบไหนดี?

การทำครอบฟันหน้า สามารถใช้ได้ทั้งครอบฟันแบบเซรามิกล้วนและครอบฟันโลหะเคลือบเซรามิก
แต่แนะนำว่าใช้ครอบฟันแบบเซรามิก จะได้ความเงางามเหมือนกับฟันธรรมชาติที่สุด ครอบฟันเซรามิกให้ความสวยงามเเละการดูแลที่ค่อนข้างง่าย เพราะไม่ติดสีจากอาหารที่รับประทาน และไม่ทำให้เหงือกคล้ำขึ้นเพราะ ไม่มีส่วนประกอบของโลหะ และยังมีอายุการใช้งานที่ยาวนานกว่าแบบเรซิน

ทำครอบฟันกรามเลือกแบบไหนดี?

ฟันกรามเป็นตำแหน่งที่ต้องรับแรงบดเคี้ยวอาหาร จึงควรใช้ครอบฟันโลหะ เพราะมีความยืดหยุ่นสูงและรองรับแรงบดเคี้ยวได้ดี มีความแข็งแรงทนทานมาก

ทำครอบฟัน ข้อดี

• ช่วยฟื้นฟูบูรณะฟันที่แตก/หัก ให้กลับมาแข็งแรงใช้งานได้ตามปกติ
• มีความคงทนมากกว่าการอุดฟัน เพราะเป็นการครอบติดลงบนตัวฟัน
• ป้องกันปัญหาฟันแตกหัก
• ดูแลรักษาง่ายเหมือนฟันธรรมชาติ
• อายุการใช้งานยาวนาน (ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับวัสดุที่ใช้ และการดูแลรักษา)
• แก้ไขเรื่องความสวยงามของสีฟันและรูปร่างฟันได้

ทำครอบฟัน ข้อเสีย

• มีการกรอเนื้อฟันออกมามากกว่าการอุดฟัน
• มีราคาสูงกว่า และใช้เวลาในการรักษานานกว่าการอุดฟัน
• อาจพบอาการเสียวฟันหลังจากทำครอบฟันได้

ครอบฟันใส่ซี่ไหนได้บ้าง?

จริงๆแล้วการทำครอบฟันสามารถรักษาบูรณะฟันได้ทุกซี่ทั้งฟันหน้าและฟันกราม

• ทำครอบฟันหน้า กรณีที่ฟันหน้ามีรอยผุเป็นบริเวณกว้าง หรือคนไข้ที่อุดฟันหน้าแล้วซี่ที่อุดมักจะหลุดบ่อยๆ ก็จะพิจารณาทำครอบฟันเพื่อยืดอายุการใช้งานให้นานขึ้น
• ทำครอบฟันกราม ครอบฟันกรามน้อย ฟันกรามเป็นฟันที่อยู่ตำแหน่งหลัง ทำหน้าที่บดเคี้ยวอาหาร จึงต้องรับเเรงบดเคี้ยวมาก เรามักพบฟัญหาฟันกรามแตก ฟันกรามผุได้ กรณีที่ฟันกรามผุลึกมาก จะต้องรักษาที่รากฟันให้เรียบร้อยก่อน แล้วจึงทำครอบฟันกรามสวมทับฟันซี่ที่เสียหาย

ขั้นตอนการใส่ครอบฟัน

การทำครอบฟันอาจต้องไปพบทันตแพทย์ 1-2 ครั้ง ขึ้นอยู่กับลักษณะฟันของแต่ละคน

ครั้งที่ 1  ทันตแพทย์เช็คสุขภาพเหงือก ตรวจเช็คการสบฟัน เอกซ์เรย์ช่องปาก
วางแผนการรักษา พิมพ์ปาก และให้คนไข้เลือกสีฟันที่ต้องการ
ทำการกรอแต่งฟัน (ในขั้นตอนนี้มีการยาชาเฉพาะที่) ตามชนิดของครอบฟัน จากนั้นจะทำการใส่ครอบฟันชั่วคราวให้กับคนไข้

ครั้งที่ 2  ประมาณ 1-2 สัปดาห์ ทันตแพทย์จะทำการนัดหมายคนไข้มาทำการลองครอบฟัน อาจมีการกรอแต่งเล็กน้อยระหว่างใส่ เพื่อให้ครอบฟันสวมลงตัวฟันได้พอดี

ตรวจเช็คการสบฟัน ดูรอยต่อระหว่างขอบครอบฟันและผิวเคลือบฟัน บริเวณสัมผัสระหว่างครอบฟันและฟันธรรมชาติให้เรียบร้อย หลังจากนั้นจะทำการยึดครอบฟันโดยใช้กาวยึดทางทันตกรรม

หลังจากนั้น ทันตแพทย์จะทำการนัด followup ติดตามผลคนไข้ เพื่อตรวจเช็ตว่ามีปัญหา หรืออาการไม่พึงประสงค์หลังติดครอบฟันมั้ย แนะนำว่าหลังจากนัดคนไข้ควรกลับมาตรวจเช็คทุก 6 เดือนเป็นประจำทุกปี เพื่อตรวจเช็คครอบฟันให้อยู่ในสภาพที่ดีอยู่เสมอ

เปรียบเทียบครอบฟัน vs วีเนียร์ฟัน

ความแตกต่าง	ครอบฟัน	วีเนียร์ฟัน
รูปแบบ	วัสดุทันตกรรมที่ใช้สวมลงบนฟันทั้งซี่	มีลักษณะเป็นแผ่นเคลือบผิวฟัน ใช้แปะบริเวณหน้าของบนผิวฟัน
จุดประสงค์ในการใช้งาน	เน้นเรื่องการใช้งานบดเคี้ยวอาหาร และเพื่อความสวยงาม	เน้นเรื่องความสวยงาม
แก้ปัญหาเรื่อง	– ฟันเสียหายมาก เช่น ฟันแตก ฟันหัก ฟันบิ่น – ปัญหาฟันผุ ที่ไม่สามารถอุดได้ – รักษารากฟัน/รากเทียม ร่วมกับทำครอบฟัน	แก้ปัญหาฟันที่บกพร่องไม่เยอะ เช่น – สีฟันไม่สม่ำเสมอ ฟันดำ ฟันเหลือง – มีรูปร่างเรียงตัวไม่สวย ฟันห่าง ฟันซ้อนเก เล็กน้อย – ฟันบิ่น แตกเล็กน้อย
บริเวณที่ทำ	สามารถทำครอบฟันได้ในทุกตำแหน่งฟัน เช่น ฟันหน้า ฟันกราม	ส่วนใหญ่จะทำบริเวณฟันด้านหน้าเพื่อความสวยงาม

ดูบทความอธิบายความแตกต่างของครอบฟันและวีเนียร์ฟันเพิ่มเติม

วิธีการดูแลครอบฟันหลังทำ

1. หลังทำครอบฟันเสร็จ ควรหลีกเลี่ยงการเคี้ยวอาหารแข็ง/เหนียวภายใน 24 ชั่วโมง หลังการติดยึดการครอบฟัน แนะนำรับประทานอาหารอ่อนไปก่อน
2. ลดอาการบวมด้วยการบ้วนปากด้วยน้ำเกลือ เกลือ 1 ช้อนชาผสมน้ำอุ่น 1 แก้ว อย่างน้อยวันละ 3 ครั้ง หรือทางยาแก้ปวดเพื่อบรรเทาอาการ
3. ในส่วนของการดูแลความสะอาดฟันหลังทำครอบฟัน สามารถดูแลได้เหมือนฟันปกติ แปรงฟันวันละ 2 ครั้ง ร่วมกับการใช้ไหมขัดฟันได้ตามปกติ
4. บ้วนปากด้วยน้ำยาบ้วนปาก ป้องกันการสะสมของแบคทีเรีย
5. หมั่นพบทันตแพทย์ปีละสองครั้ง เพื่อเช็คสุขภาพช่องปากโดยรวม เเละเช็คครอบฟันว่ามีประสิทธิภาพอยู่ ไม่มีการสึกหรอ

อย่าลืมว่าการทำครอบฟันไม่ได้หมายความว่าจะไม่มีโอกาสฟันผุหรือเป็นโรคเหงือกนะคะ หลังทำครอบฟันเรายังต้องการดูแลความสะอาดช่องปากให้ดีอยู่เสมอ

ครอบฟัน ประเภทต่างๆ	ราคา
ครอบฟันชั่วคราว	2,000 ฿
ครอบฟันบนรากเทียม	37,500 ฿ / ซี่
ครอบฟันเด็ก SSC	3,000 ฿
รื้อครอบฟัน	2,000 ฿ / ซี่

ทำครอบฟันเจ็บมั้ย ความรู้สึกหลังทำครอบฟันเป็นยังไง

ขั้นตอนการทำครอบฟัน ในนขณะที่ทันตแพทย์กรอฟันนั้นจะมีการให้ยาชาเพื่อป้องกันการเจ็บปวด แต่หลังติดครอบฟันเสร็จ อาการเจ็บหลังครอบฟันที่คนไข้อาจรู้สึก คือปวดฟันซี่ที่ครอบฟัน หรือบริเวณรอบๆ เหงือก สามารถรับประทานยาแก้ปวดตามที่ทันตแพทย์แนะนำเพื่อบรรเทาอาการได้
ในคนไข้บางราย อาการหลังครอบฟันที่พบอาจมีเสียวฟันได้ แต่อาการเสียวฟันจะหายไปเองระหว่างนี้ แนะนำว่าควรหลีกเลี่ยงการดื่ม หรือรับประทานอาหารที่ร้อนจัด หรือเย็นจัด เลี่ยงอาหารที่มีความเป็นกรดสูงไปก่อน

คำถามที่พบบ่อยๆ ในการทำครอบฟัน

ข้อมูลการทำครอบฟันเพิ่มเติม https://thaiprosth.or.th/